طرح جابر بن حیان چیست ؟
طرح جابر چیست؟
طرح جابر یا جابربن حیان عنوان طرحی است که در سالهای اخیر از سوی وزارت آموزش و پرورش به مدارس ابتدایی کشور ابلاغ میشود. شرکت در طرح جابربن حیان نه تنها توسط مدارس ابتدایی ایران بلکه در کشورهای همسایه نیز صورت میپذیرد. به عنوان مثال در کشور روسیه استقبال بسیار زیادی از این طرح پژوهش محور میشود.
چگونگی اجرای طرح جابر
همانطور که عنوان شد طرح جابر یک طرح پژوهش محور بوده و اغلب به دست سازههای عملی دانش آموزان و آزمایشهای مربوط به نکات درسی آنها تمرکز دارد. اما با این حال گاهی مشاهده میشود که دانش آموزان در محورهای مستندسازی و تحقیق زمینهای این طرح شرکت کرده و حائز رتبه میشوند. در رابطه با چگونگی اجرای طرح جابر مراحل کار به این صورت است که در ابتدا بخشنامه از سوی اداره آموزش و پرورش به مدارس منطقه اعلام میشود و مدیران مدارس این بخشنامه و دستورالعمل را در معرض دید دانشآموزان قرار میدهند. پس از اطلاع یافتن دانش آموزان از مفاد بخشنامه علاقهمندان به شرکت در طرح برنامه ریزی خود را آغاز کرده و زیر نظر معلم راهنما طرح و پروژه خود را تنظیم میکنند.
طرح جابر از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
طرح جابر شامل موارد زیر است:
- تحقیق زمینهای
- دفتر کارنما
- دست سازه
- تحقیق زمینهای طرح جاب
مزایای طرح جابر بن حیان
- تقویت روحیه پژوهشگری در دانش آموزان
- تقویت روحیه کار تیمی
- تقویت توشتار زبان فارسی با گزارش نوسی
- افزایش مهارت های دستی به وسیلهی ساخت مدل
- افزایش اعتماد بنفس و خود باوری دانش اموزان
- افزایش خلاقیت دانش آموزان به وسیله انتخاب طرح و ایده
- آمادگب برای انجام تحقیقات پیچیدهتر در آینده
- ایجاد حس رقابت سالم علمی بین دانش اموزان
- آشنا نمودن دانش آموزان با بستر مطالعات و تحقیقات آکادمیک
- فراهم کردن امکان شکوفایی استعدادهای نهفته دانش آموزان
در تحقیق زمینهای طرح جابربن حیان رعایت نکات زیر الزامی است:
- عنوان طرح جابربن حیان
- تعریف
- عکسهای مربوط به مستندات انجام شده
- سپاسگزاری از اعضای گروه و حامیان آنها
- طبقه بندی
- نتیجه گیری
- منابع و ماخذ
طرح جابربن حیان در شش پایه ابتدایی انجام میپذیرد که در هر پایه به صورت زیر دستهبندی میشود:
- طرح جابر پایه اول ابتدایی (به صورت تحقیق زمینهای)
- طرح جابر پایه دوم ابتدایی (به صورت تحقیق زمینهای)
- طرح جابر پایه سوم ابتدایی (به صورت تحقیق زمینهای)
- طرح جابر پایه چهارم ابتدایی (به صورت آزمایش)
- طرح جابر پایه پنجم ابتدایی (به صورت آزمایش و دست سازه)
- طرح جابر پایه ششم ابتدایی (به صورت آزمایش و دست سازه)
دفتر کارنمای طرح جابربن حیان
دفتر کارنمای طرح جابر در واقع به مستندات نوشتاری گفته میشود که پیرامون طرح جابر انجام شده در اختیار داوران طرح قرار میدهند. در واقع هر دانش آموزی که چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی اقدام به تهیه و تنظیم طرح و پروژه جابر کند باید از همان ابتدای امر کلیه فعالیتهای انجام شده را به صورت لیست شده در دفتری به نام دفتر کارنمای طرح جابر یادداشت کند. با این کار روند فعالیتهای انجام شده در این رابطه کاملا مشخص و مشکلات و محدودیتهای اجرای طرح ملموستر است.
مدل طرح جابر
با اینکه طراحی مدل برای طرح جابربن حیان الزامی نیست، اما با این حال میتواند رتبه بالایی را نصیب طرح انجام گرفته کند. این در حالی است که بسیاری از طرحها با اینکه از مزایای بسیار زیادی برخوردار هستند به دلیل نداشتن مدل و ماکت مورد توجه داوران جشنواره قرار نمیگیرند و در مراحل ابتدایی رد میشوند. خاطر نشان میشود که معمولا ساخت مدل برای طرحهای جابر مربوط به مقاطع پنجم و ششم است.
دست سازه طرح جابر
ساخت و طراحی دست سازه طرح جابر که مربوط به پایههای پنجم و ششم است بیشترین شباهت را به دستورالعمل جشنواره نوجوان خوارزمی دارد. این بخش از مسابقه رقابت بالایی داشته و علاقهمندان به این محور را دانش آموزان کوشا با ضریب هوشی بالا تشکیل میدهند. بنابراین وزارتخانه آموزش و پرورش و ادارات ناحیه بیشترین تمرکز را بر روی این محور دارند.
طرح جابر آزمایش
یکی از بخشهایی که علاقهمندان جشنواره طرح جابر در آن شرکت میکنند محور آزمایش است. این محور معمولا به پایههای چهارم به بالا اختصاص مییابد. دانش آموزان در این پایهها میکوشند آزمایشهای چالش برانگیز کتب درسی خود را به صورت عملی اجرا کرده و نتیجهگیری حاصل از مشاهدات خود را به صورت مستندات طرح جابر به رشته تحریر بیاورند. تجربه نشان میدهد که دانش آموزان شرکت کننده در این بخش در آینده نیز پیشرفت زیادی در دروس شیمی و آزمایشگاه خواهند کرد.